هنر و معماری ابتدایی (2)
هنر بدوی هنر اقوامی است که دور از حوزه های فرهنگی - تاریخی شناخته شده و تثبیت شده قرار دارند. این جوامع که تا امروز به خطا «بدوی» نام گرفته اند، قبایلی هستند که مرحله ی انقلاب نوسنگی را پشت سر گذاشته، ولی هم گام با
نویسنده: سید رضا حسینی
هنر و معماری بدوی
هنر بدوی هنر اقوامی است که دور از حوزه های فرهنگی - تاریخی شناخته شده و تثبیت شده قرار دارند. این جوامع که تا امروز به خطا «بدوی» نام گرفته اند، قبایلی هستند که مرحله ی انقلاب نوسنگی را پشت سر گذاشته، ولی هم گام با دیگر فرهنگ ها دوره های تکاملی بعدی را طی ننموده و در شرایط قبیله ای روزگار سپری می نمایند. درست است که این اقوام مراحل تکاملی رسیدن به تمدن های پیشرفته را طی نکرده اند، ولی در بررسی آثار هنری باقیمانده از این اقوام و به هنگام آشنایی اقوام متمدن با این آثار، انقلابی در هنر سده ی نوزدهم ایجاد نموده و حتی می توان گفت سبک هایی از قبیل کوبیسم - اکسپرسیونیسم - سورئالیسم و حتی «کولاژ» و «اسمبلاژ» حاصل و نشانی از آن دارند.از نظر جغرافیایی هنر انسان های بدوی شامل اقوام ساکن اقیانوسیه، سرخ پوستان آمریکای شمالی، بومیان آمریکای جنوبی، اسکیموها، قاره ی سرخ پوستان آمریکای شمالی، بومیان آمریکای جنوبی، اسکیموها، قاره ی آفریقا و گینه ی نو می باشد. تجلی هنر این اقوام را می توان در نقاشی - حجم پردازی - صورتک ها - لوازم تزیینی و آرایشی و به طور کلی اشیایی جستجو کرد که ارتباط مستقیم و بی واسطه با زندگی آنها دارد. به طور کلی خصوصیات عمده هنر اقوام بدوی را می توان بدین شرح اعلام نمود:
1- هنر این اقوام در تماس مستقیم با طبیعت است و رابطه ی هنر و زندگی کاملاًًً در آثار هنری این اقوام مشهود است.
2- قسمتی از این آثار برای استفاده در مراسم آیینی جهت ارتباط با نیاکان - عالم وجود و موجودات اساطیری به کار می رود.
3- دارا بودن جنبه های مذهبی و اعتقادی.
4- تجرید، ساده سازی، اغراق و دو بعد نمایی با نوع خاص از بیان تزیینی (تصویر 15).
هنر سیاه پوستان آفریقا
سرتاسر قاره ی آفریقا پراکنده از اقوامی است که به شیوه های بدوی و ابتدایی زندگی می کنند، اما عمده ترین آثار سیاه پوستان از مناطق استوایی این قاره کشف گردیده است. یکی از عمده ترین آثار هنری سیاه پوستان ساخت تندیس های چوبی است که اغلب به شیوه ی تجریدی (آبستره) و دور از واقعیت ساخته شده اند (تصویر 16) (و البته بعضاًً ساخت تندیس های واقع گرایانه نیز متداول و مرسوم است).در میان ساکنان «دوگون افسانه ای در مورد مرد تشنه ای شایع است که تمساحی او را به چشمه ی آبی که تمساح های دیگر در آن زندگی می کردند هدایت می کند. مرد پس از رفع عطش «باندیاگرا» مرکز «دوگون» فعلی را پایه گذاری می کند. امروزه مردم دوگون تمساح را به مثابه ی نماد پدر و آب را به عنوان عنصری مقدس می شمارند. معماری موجود در این دهکده دقیقاً بازگو کننده ی نظام اجتماعی بین ساکنان آن است. بافت خشن اقلیمی این منطقه در شکل پذیری فرم و فضای حاکم بر معماری تأثیر زیادی دارد. به هم پیوستگی اجزاء معماری در یک خانه و ارتباط آن خانه با فضای اطراف و آن فضاها با کل مجموعه ی دهکده حاکی از وحدتی نمادین و کل دهکده است (تصویر20).
به غیر از آن چه در بالا اشاره شد که جزء آثار دوره های تاریخی در قاره ی آفریقا نیز محسوب می شود، از دوران نوسنگی نیز صخره نگاری هایی بر جای مانده است که قدیمی ترین نمونه های هنر آفریقایی به شمار می آید. این نقاشی ها که نسبت به نقاشی غارهای اروپا متأخرتر می باشند، شیبه سازی های استادانه ای از آدمیان، جانوران و انبوه الگوهای نمایشی و نمادین هستند. یکی از این نقاشی ها مربوط به رقاصه ای از قبیله ی «اینائوانرهات» به منطقه ی «تاسیلی» تعلق دارد و مربوط به حدود 3000 ق.م است (تصویر 21).
هنر سرخ پوستان آمریکا
معمولاًً هنر سرخ پوستان آمریکایی به دو بخش قبل از کشف این قاره (پیش از تاریخ) و گروهی که مربوط به بعد از کشف این قاره توسط اقوام به اصطلاح متمدن است (دوران تاریخی) تقسیم می شود. شناخت ما در مورد فرهنگ های آمریکای شمالی به تناوب از قرون 16 میلادی تا اکنون نسبت به فرهنگ های قبل تر بسیار بیش تر است.پیش از تاریخ
در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی و کانادا فرهنگ هایی کشف شده اند که منشاء آن ها به 12 هزار سال قبل بر می گردد ولی بیش تر آثار ظریف هنری مربوط به 2 هزار سال اخیر است.سرخ پوستان اولیه در عرصه ی تبدیل سنگ به اشیاء مفید در زندگی روزمره و یا جهت مراسم آیینی مهارت های زیادی داشته اند. با مقایسه ی 2 اثر، یکی ساخت یک «چپق» با خصوصیات کاملاًًً رئالیستی در اثر معروف «چپق آدنا» (1000 ق.م تا 300 م) (تصویر 22) در مقابل سنگ پرنده ی لاغر و انتزاعی به دست آمده از قلمرو فرهنگ های «هاپ ول» که با فرهنگ «آدنا» منطبق بوده است (تصویر 23).
از دیگر آفریده های سرخ پوستان «تپه ی مار» در بخش «ادمز اوهایو» نمونه ای از دگرگون سازی هنرمندانه ای محیط طبیعی است. این بنای طبیعی که برای هدف های مذهبی ساخته شده است، نمونه ی ما قبل تاریخی معتبری از رسم همگانی ایجاد محیط های تماشایی برای فعالیت های مذهبی است (تصویر 24).
دوران تاریخی
بی شک انگیزه ها و تفسیر شکل های هنری به دست آمده از دوران تاریخی به خاطر آن که بسیاری از آن سنت ها هنوز باقی مانده، بسیار بیش تر است. نمونه ای از این آفرینش های هنری «نقاشی آیینی روی شن» است که در میان اعضای قبیله «ناواهو» رواج دارد. این نقاشی ها کاملاًًً موقتی است و هنرمندان شفابخش و کشیشان مذهبی جهت مداوای بیمار و یا تقویت نیروی باروری انسان و... آن ها را می کشند. این نقاشی ها بازتابی از شیفتگی سرخ پوستان جنوب غربی آمریکای شمالی به ارواح و نیروی طبیعت به شمار می روند (تصویر 27).یکی دیگر از هنرهای مختص ساحل شمال غربی، گلیم قبیله ی «چیلکات» است که طرح آن را مردان به صورت تخته الگو تهیه می کردند و در اختیار زنان قرار می دادند تا از روی آن گلیم ببافند (تصویر 30).
یکی از مهم ترین آثار به دست آمده از تمدن «پولینزی» در اقیانوسیه، پیکره های عظیم سنگی «جزیره ایستر» است. شش پیکره ی انتزاعی انسانی در این منطقه وجود دارد.
منبع مقاله :
حسینی، سید رضا، (1348)، هنر و معماری ایران و جهان، تهران: مارلیک، چاپ دوم، (1388)
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}